Η Εκκλησία, ως φορέας παραγωγής αρχείων, αποτελεί τον αρχαιότερο εν ενεργεία θεσμό του Ελληνικού Κράτους, που μάλιστα προϋφίσταται αυτού. Ο ιστορικός και πνευματικός βίος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, σε συνδυασμό με τη γεωγραφική έκταση αναφοράς της (ο γεωπολιτισμικός χώρος της «καθ’ ημάς Ανατολής και Δύσης» και του Οικουμενικού Ελληνισμού της Διασποράς), αποδεικνύουν τον αρχειακό πλούτο των Εκκλησιαστικών Αρχείων. Στο πλαίσιο του μαθήματος εξετάζεται η αρχειακή χαρτογραφία των σημαντικότερων αρχειακών αποθετηρίων εκκλησιαστικών αρχείων (ανενεργών-ιστορικών), καθώς και οι σύγχρονοι εκκλησιαστικοί θεσμοί (διοικητικοί, ποιμαντικοί, προνοιακοί κ.ά.), οι οποίοι στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων τους παράγουν εκκλησιαστικά τεκμήρια. Για την εξοικείωση των φοιτητών με το συγκεκριμένο αντικείμενο πραγματοποιούνται επισκέψεις σε αποθετήρια εκκλησιαστικών αρχείων, που υφίστανται στην πόλη της Κέρκυρας (Γενικά Αρχεία Κράτους Ν. Κερκύρας, Μητρόπολη Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων, Αρχιεπισκοπή Ρωμαιοκαθολικών Κερκύρας, Ευαγγελική και Αγγλικανική Εκκλησία Κερκύρας, Μονή Πλατυτέρας κ.ά.) ή εξετάζονται Αρχεία Εκκλησιών (ναών ή ιδιωτικών συλλογών).

Γνωριμία και εξοικείωση του φοιτητή με τον απαιτητικό χώρο των εκκλησιαστικών αρχείων.  

Με την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών στο μάθημα ο φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση να γνωρίζει την ύπαρξη, δυναμική και λειτουργία των φορέων παραγωγής εκκλησιαστικών αρχείων. 

1η εβδομάδα: Εισαγωγή. Προσδιορισμός όρων.

2η εβδομάδα: Τα εκκλησιαστικά αρχεία στον χώρο της εν Ελλάδι Ορθοδόξου Εκκλησίας (Κερκύρας, Ιονίων Νήσων, υπόλοιπης Ελλάδος).

3η εβδομάδα: Επίσκεψη στο Αρχείο της Ιεράς Μητροπόλεως Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων.

4η εβδομάδα: Τα εκκλησιαστικά αρχεία των Ορθοδόξων Πατριαρχείων.

5η εβδομάδα: Τα εκκλησιαστικά αρχεία του Οικουμενικού Ελληνισμού (Ελληνικών Κοινοτήτων της Διασποράς). 

6η εβδομάδα: Αρχεία Εκκλησιών στον επτανησιακό χώρο.

7η εβδομάδα: Επίσκεψη στο Αρχείο της Ιεράς Μονής Πλατυτέρας Κερκύρας.

8η εβδομάδα: Τα εκκλησιαστικά αρχεία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

9η εβδομάδα: Επίσκεψη στα Αρχεία της Ρωμαιοκαθολικής Αρχιεπισκοπής Κερκύρας.

10η εβδομάδα: Τα εκκλησιαστικά αρχεία του Προτεσταντικού Κόσμου και των Προτεσταντικών Ιεραποστολών στον ελλαδικό χώρο.

11η εβδομάδα: Επίσκεψη στα αρχεία των Προτεσταντικών Εκκλησιών στην Κέρκυρα (Αγγλικανική και Ευαγγελική).

12η εβδομάδα: Οι Χριστιανικές Εκκλησίες της Ευρώπης, ως φορείς κοινωνικού -προνοιακού έργου και η παραγωγή αρχείων.

13η εβδομάδα: Πρόοδος – προφορική εξέταση για όσους συμμετείχαν στις επισκέψεις-πρακτικές ασκήσεις.

• Kurt Aland, A history of Christianity, Vol. 1, Translated by James L. Schaaf, Fortress Press, Philadelphia 1985.
• Μαριάννα Κολυβά, Αρχειονομία. Φορείς παραγωγής αρχείων. Ιστορική αναδρομή, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2009.
• Χρήστος Δημητρίου, Μελέτη περί του Χαρτοφύλακος της εν Κωνσταντινουπόλει Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, εν Αθήναις 1924.
• Σπυρίδων Καρύδης, Ορθόδοξες Αδελφότητες και συναδελφικοί ναοί στην Κέρκυρα (15ος – 19ος αι.), Αθήνα 2004.
• Littell und H.H. Walz, Weltkirchen Lexicon, Stuttgart 1960.
• Κωνσταντίνος Μανάφης, Μοναστηριακά Τυπικά-Διαθήκαι, εν Αθήναις 1970.
• Δημήτριος Γ. Μεταλληνός, Βρετανική Διπλωματία και Ορθόδοξη Εκκλησία στο Ιόνιο Κράτος. Η εκκλησιαστική πολιτική του βρετανού Αρμοστή Sir Howard Douglas (1835-1841), εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2016.
• π. Γεώργιος Δ. Μεταλληνός-Δημήτριος Γ. Μεταλληνός, Εθναρχία, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Αράκυνθος, Αθήνα 2017.
• Γεώργιος Μοσχόπουλος, Το Εκκλησιαστικό Αρχείο Κεφαλονιάς. Μητρόπολη-Μονές-Ναοί, Τοπικό Ιστορικό Αρχείο Κεφαλονιάς – αρ. 2, Αθήνα 1984.
• π. Ανδρέας Νανάκης (Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου), Εκκλησία, Γένος, Ελληνισμός, Τέρτιος, Κατερίνη 1993.
• Σοφία–Αικατερίνη Πανταζή, «Ορθόδοξος κλήρος και βενετική εξουσία: η ιστορία μίας αδιατάραχτης σχέσης;», στα Κερκυραϊκά Χρονικά, τ. Δ΄ (2007), που περιλαμβάνει τα Πρακτικά του Επιστημονικού Συνεδρίου με θέμα: ΄Οψεις της Εκκλησιαστικής Ιστορίας της Κέρκυρας, (Κέρκυρα, 7–8 Δεκεμβρίου 2005), Κέρκυρα 2007, σ.σ. 99-104.
• Θεόδωρος Γ. Παππάς (επιμέλεια), Κέρκυρα Εγχειρίδιο Τοπικής Ιστορίας, Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων-Δήμος Κερκυραίων, Αθήνα 2000.
• Λίνος Πολίτης, Κατάλογος Χειρογράφων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, αρ. 1857–2500, Ακαδημία Αθηνών, Αθήναι 1991.
• Αντώνιος Λ. Σμυρναίος, Στα ίχνη της Ουτοπίας. Το «Φιλελληνικόν Παιδαγωγείον» Σύρου και η Προτεσταντική Ομογενοποίηση της Οικουμένης κατά τον 19ο αιώνα, Αθήνα 2006.
• π. Ανδρέας Νανάκης (Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου), Εκκλησία, Γένος, Ελληνισμός, Τέρτιος, Κατερίνη 1993.
• Σοφία–Αικατερίνη Πανταζή, «Ορθόδοξος κλήρος και βενετική εξουσία: η ιστορία μίας αδιατάραχτης σχέσης;», στα Κερκυραϊκά Χρονικά, τ. Δ΄ (2007), που περιλαμβάνει τα Πρακτικά του Επιστημονικού Συνεδρίου με θέμα: ΄Οψεις της Εκκλησιαστικής Ιστορίας της Κέρκυρας, (Κέρκυρα, 7–8 Δεκεμβρίου 2005), Κέρκυρα 2007, σ.σ. 99-104.
• Θεόδωρος Γ. Παππάς (επιμέλεια), Κέρκυρα Εγχειρίδιο Τοπικής Ιστορίας, Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων-Δήμος Κερκυραίων, Αθήνα 2000.
• Λίνος Πολίτης, Κατάλογος Χειρογράφων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, αρ. 1857–2500, Ακαδημία Αθηνών, Αθήναι 1991.
• Αντώνιος Λ. Σμυρναίος, Στα ίχνη της Ουτοπίας. Το «Φιλελληνικόν Παιδαγωγείον» Σύρου και η Προτεσταντική Ομογενοποίηση της Οικουμένης κατά τον 19ο αιώνα, Αθήνα 2006.

Πρόσωπο με πρόσωπο

Για την βελτίωση και προαγωγή της εκπαιδευτικής διαδικασίας γίνεται χρήση νέων τεχνολογιών για την παράδοση του μαθήματος με σκοπό την καλύτερη κατανόηση της ύλης αλλά και την διάδραση μεταξύ καθηγητή και φοιτητών. Προγράμματα αλλά και υλικοτεχνικός εξοπλισμός για την παρουσίαση διαφανειών του μαθήματος, χρήση ηλεκτρονικής αλληλογραφίας για την επικοινωνία με τους φοιτητές και όποτε χρειάζεται εξειδικευμένα προγράμματα.

Προφορική Εξέταση – Πρόοδος, για τους τακτικούς φοιτητές.

Γραπτή εξέταση για τους μη τακτικούς φοιτητές.