Στο πλαίσιο του μαθήματος παρουσιάζονται και εξετάζονται οι κυριότερες άμεσες και έμμεσες αρχειακές πηγές της περιόδου του νέου ελληνισμού, καθώς και οι φορείς παραγωγής και διαχείρισης αρχείων του μεταβυζαντινού ελληνισμού (βενετοκρατούμενου και οθωμανοκρατούμενου), στο πλαίσιο της νομοθετικής, διοικητικής-εκτελεστικής- διαχειριστικής και δικαστικής λειτουργίας και της δικαιοδοτικής και ληξιαρχικής δικαιοδοσίας. Τα Αρχεία των νοταρίων και των μνημόνων. Οι «Πολιτείες» των Ιονίων Νήσων, της Σάμου και της Κρήτης και η ίδρυση των «Αρχειοφυλακείων». Φορείς παραγωγής και διαχείρισης αρχείων του Ελληνικού Κράτους, στο πλαίσιο της νομοθετικής, της εκτελεστικής-διοικητικής-διαχειριστικής και της δικαστικής εξουσίας και δικαιοδοσίας. Τα αρχεία των συμβολαιογράφων. Περιεχόμενα της ελληνικής κρατικής αρχειακής υπηρεσίας. Αρχεία, που αφορούν στον (νέο) Ελληνισμό, τα οποία απόκεινται και φυλάσσονται σε αρχειακές υπηρεσίες εκτός Ελλάδος.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών στο μάθημα ο φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση να συνειδητοποιεί το εύρος του αρχειακού πλούτου του Ελληνισμού με έμφαση στα αρχεία του νέου Ελληνισμού (αρχεία της «καθ’ ημάς Ανατολής και Δύσης») και να συνδέει τη γνώση που έχει αποκτήσει με τα αρχειακά τεκμήρια που διδάσκεται, γεγονός που συντελεί στην ορθή τεκμηρίωση, περιγραφή και αξιοποίηση του αρχειακού υλικού που θα συναντήσει.

1η εβδομάδα: Γαληνοτάτη Δημοκρατία. Βενετοκρατούμενος ελλαδικός χώρος. Νομοθετική, εκτελεστική-διοικητική-διαχειριστική, δικαστική λειτουργία και αντίστοιχες Γραμματείες.

2η εβδομάδα: Τυπολογία εγγράφων και αρχείων, διοικητικές περιφέρειες, εξελεγκτικά όργανα, Υγειονομείο, Λοιμοκαθαρτήριο, Σιταποθήκη, Νοσοκομεία και ευαγή Ιδρύματα, Ενεχυροδανειστήριο. Συντεχνίες, Κρήτη: Το Αρχείο του Duca di Candia. Εκτελεστική και δικαστική δικαιοδοσία. Όργανα των αυτοχθόνων.

3η εβδομάδα: Υψηλή Πύλη. Οθωμανοκρατούμενος ελλαδικός χώρος. Δικαιοδοσίες, Γραμματεία Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ενδημούσα Σύνοδος.

4η εβδομάδα: Εκτελεστική –διοικητική-διαχειριστική και δικαστική λειτουργία. Καζάς, Ιεροδικείον, Καδής, Κοινόν-Δημογεροντία. Καντζελλαρίες των κοινοτήτων. Κριτήριον του Κοινού.

5η εβδομάδα: Συντεχνίες. Ισνάφια. Κομπανίες. Το eyelet  της Κρήτης. Γραμματείες Μητροπόλεων, Επισκοπών, ενοριακών Ναών και Μονών.

 6η εβδομάδα: Το Αρχειοφυλακείο των Ιονίων Νήσων. Έννοιες-ορισμοί. Η πρώτη και η δεύτερη γαλλική κυριαρχία. Θεσμοί διοίκησης και Παραγωγή Αρχείων.

7η εβδομάδα: Η ρωσοτουρκική κυριαρχία (Επτάνησος Πολιτεία) – Θεσμοί διοίκησης και Παραγωγή Αρχείων.

8η εβδομάδα: Η βρετανική Προστασία. Θεσμοί διοίκησης και Παραγωγή Αρχείων.

9η εβδομάδα: Επίσκεψη στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.) Νομού Κερκύρας, ως φορέα οριστικής διαχείρισης Αρχείων.

10η εβδομάδα: Η Ηγεμονία των Σαμίων. Νομοθετική, εκτελεστική-διοικητική-διαχειριστική λειτουργία, δικαστική λειτουργία. Ηγεμονικόν Τπογραφείον. Ληξιαρχική δικαιοδοσία. Ίδρυση και λειτουργία του Αρχειοφυλακείου της Ηγεμονίας της Σάμου.

11η εβδομάδα: Νοτάριοι. Κοινοί Καγκελάριοι. Μνήμονες. Συμβολαιογράφοι στην Ηγεμονία της Σάμου.

12η εβδομάδα: Τα Αρχεία του ελληνικού Κράτους. Φορείς παραγωγής δημοσίων αρχείων. Νομοθετική, εκτελεστική λειτουργία. Μονομελή όργανα κεντρικής διοίκησης. Θεσμοί διοίκησης και παραγωγή αρχείων.

13η εβδομάδα: Πολυμελή Όργανα κεντρικής διοίκησης. Θεσμοί διοίκησης και παραγωγή αρχείων.

• Σπύρος Ασδραχάς, «Βιβλιογραφικός Οδηγός», στο «Ν. Σβορώνος, Επισκόπηση της νεοελληνικής ιστορίας», Αθήνα, 1976.
• Ι. Βισβίζης, «Η πολιτική δικαιοσύνη κατά την ελληνική επανάστασιν μέχρι του Καποδιστρίου. Μετ’ ανεκδότων εγγράφων», Αθήναι, 1941.
• Γ. Δημακόπουλος,  «Η διοικητική οργάνωσις κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν, 1821-1827», Αθήνα, 1960.
• Γ. Δημακόπουλος, «Διοικητική οργάνωσις της Ελληνικής Πολιτείας, 1827-1833», τ. Α΄, 1827-1828, Αθήνα, 1970.
• M Kolyva., “Les Archives des Iles Ioniennes”, Rassegna degli Archivi di Stato, XLVI (1986), σ.σ. 54-64.
• Μαριάννα Κολυβά, «Σχεδίασμα – Οδηγός των Γενικών Αρχείων του Κράτους», Αθήνα 1992.
• Μαριάννα Κολυβά, «Αρχειονομία. Φορείς παραγωγής αρχείων. Ιστορική αναδρομή», Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2008.
• Δημήτριος Γ. Μεταλληνός, «Βρετανική Διπλωματία και Ορθόδοξη Εκκλησία στο Ιόνιο Κράτος. Η εκκλησιαστική πολιτική του βρετανού Αρμοστή Sir Howard Douglas (1835-1841)», εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα, 2016.

Πρόσωπο με πρόσωπο

Για την βελτίωση και προαγωγή της εκπαιδευτικής διαδικασίας γίνεται χρήση νέων τεχνολογιών για την παράδοση του μαθήματος με σκοπό την καλύτερη κατανόηση της ύλης αλλά και την διάδραση μεταξύ καθηγητή και φοιτητών. Προγράμματα αλλά και υλικοτεχνικός εξοπλισμός για την παρουσίαση διαφανειών του μαθήματος, χρήση ηλεκτρονικής αλληλογραφίας για την επικοινωνία με τους φοιτητές και όποτε χρειάζεται εξειδικευμένα προγράμματα.

Γραπτές εξετάσεις