Ο κατάλογος της βιβλιοθήκης είναι το μέσο που δίνει τη δυνατότητα εύρεσης, ταύτισης, επιλογής και πρόσβασης των πληροφοριακών πόρων της. Καλύπτει ταυτόχρονα τις λειτουργικές απαιτήσεις τόσο του βιβλιοθηκονόμου, που αναπτύσσει και διαχειρίζεται τον κατάλογο, όσο και κάθε άλλου χρήστη. Σε αυτό το πλαίσιο, το μάθημα αποσκοπεί να εισάγει το φοιτητή στις βασικές έννοιες, διαδικασίες, μεθόδους και πρότυπα που υποστηρίζουν τις λειτουργικές απαιτήσεις ενός καταλόγου, εστιάζοντας σε διαδικασίες που αφορούν τη δημιουργία και κωδικοποίηση περιγραφών βιβλιογραφικών πόρων. Ειδικότερα, αναπτύσσονται και εμπεδώνονται τα θέματα που αφορούν: (α) την αναγκαιότητα κανόνων και προτύπων καταλογογράφησης, (β) τις διαδικασίες δημιουργίας Βιβλιογραφικών εγγραφών με τη χρήση των προτύπων ISBD και AACR2, (γ) την κωδικοποίηση Βιβλιογραφικών εγγραφών με τα πρότυπα της οικογένειας MARC, και (δ) την αναγκαιότητα μετάβασης στο νέο πρότυπο Περιγραφής Βιβλιογραφικών Πόρων και πρόσβασης σε αυτούς (Resource Description and Access - RDA), καθώς την εισαγωγή στα κύρια χαρακτηριστικά του εννοιολογικού πλαισίου αναφοράς του.

Να κατανοήσουν και να εξοικειωθούν οι φοιτητές με:

• Τις βασικές έννοιες, αρχές, λειτουργίες και διαδικασίες ανάπτυξης, οργάνωσης και συντήρησης ενός καταλόγου βιβλιοθήκης.
• Τη δομή, χρήση και εφαρμογή προτύπων περιγραφικής καταλογογράφησης.
• Τη δημιουργία και κωδικοποίηση βιβλιογραφικών εγγραφών με χρήση των κανόνων/προτύπων AACR2 και ΙSBD.
• Την σχέση της Κωδικοποίησης των βιβλιογραφικών δεδομένων με τις έννοιες, τους κανόνες και τα πρότυπα καταλογογράφησης.
• Τη δομή, χρήση και εφαρμογή της ομάδας προτύπων κωδικοποίησης ISO 2709 – MARC, καθώς και τη δημιουργία και κωδικοποίηση MARC 21 βιβλιογραφικών εγγραφών.

Να αποκτήσουν μια εισαγωγική εικόνα για:

• Τις νέες τάσεις για τη μετάβαση από τους κανόνες καταλογογράφησης στα εννοιολογικά μοντέλα και το Σημασιολογικό Ιστό.
• Τη δομή του προτύπου Περιγραφής και Πρόσβασης βιβλιογραφικών Πόρων (RDA).

1η εβδομάδα: Επισκόπηση βασικών εννοιών επιστήμης της πληροφορίας & εισαγωγή στους καταλόγους βιβλιοθηκών. Βασικές έννοιες και αναγκαιότητα κανόνων και προτύπων καταλογογράφησης, Βιβλιογραφική Περιγραφή.

2η εβδομάδα: Εισαγωγή στη Διεθνή Πρότυπη Βιβλιογραφική Περιγραφή (ISBD) και Αγγλο-Αμερικάνικους Κανόνες Καταλογογράφησης (AACR2). ISBD / AACR2 Περιοχή Τίτλου και Μνείας Ευθύνης, Περιοχή Έκδοσης.

3η εβδομάδα: Εισαγωγή στην κωδικοποίηση βιβλιογραφικών δεδομένων. Κανόνες καταλογογράφησης και πρότυπα κωδικοποίησης. Πρότυπο κωδικοποίησης ISO 2709 και η οικογένεια MARC (UNΙMARC, MARC 21, κλπ). Δομή προτύπου ISO-2709 και εγγραφής MARC 21. Εισαγωγή στην ετικέτα εγγραφής και στα πεδία δεδομένων γενικά.

4η εβδομάδα: Σύνοψη ISBD / AACR2 Περιοχών Τίτλου και Μνείας Ευθύνης και Περιοχής Έκδοσης. Εφαρμογή Κωδικοποίησης MARC 21 με τα πεδία 245 και 250, καθώς και συσχέτιση τους με τις αντίστοιχες ISBD περιοχές Τίτλου και μνείας ευθύνης και Έκδοσης.

5η εβδομάδα: ISBD / AACR2 Περιοχή Ειδικών λεπτομερειών υλικού (ή τύπου δημοσίευσης), Περιοχή Δημοσίευσης, διάθεσης κ.λπ. και Περιοχή Φυσικής περιγραφής. Κωδικοποίηση MARC 21 των πεδίων δεδομένων 260/264 και 300.

6η εβδομάδα: ISBD / AACR2 Περιοχή Σειράς, Περιοχή Σημειώσεων και Περιοχή Πρότυπου αριθμού και όρων διάθεσης. Κωδικοποίηση MARC 21 ενότητας Πεδίων 5ΧΧ Σημειώσεων και Πεδίων 020 και 022 Προτύπων αριθμών.

7η εβδομάδα: Ανακεφαλαίωση ISBD / AACR2 περιοχών, κοινή και μεικτή πατρότητα έργων, μνείες ευθύνης και μνεία έκδοσης.

8η εβδομάδα: Ο Ομοιόμορφος τίτλος και άλλοι τίτλοι, οι κωδικοποιήσεις τους σε MARC 21. Συλλογές έργων και συνεργασίες, καταλογογράφηση και κωδικοποίηση σε MARC 21.

9η εβδομάδα: MARC 21: Πεδία ελέγχου, τα πεδία δεδομένων, 001, 005 και εισαγωγή στο πεδίο δεδομένων 008.

10η εβδομάδα: MARC 21: Ανάλυση του πεδίου 007 και οι μορφοποιήσεις του για τις διαφορετικές κατηγορίες τεκμηρίων.

11η εβδομάδα: Από τους κανόνες καταλογογράφησης στα Εννοιολογικά Μοντέλα και το Σημασιολογικό Ιστό. Αναγκαιότητα μετάβασης στο νέο πρότυπο Περιγραφής Βιβλιογραφικών Πόρων και πρόσβασης σε αυτούς (RDA). Εισαγωγή στο Εννοιολογικό Μοντέλο IFLA-LRM με την παρουσίαση των τεσσάρων κυρίων οντοτήτων και συσχετίσεων τους.

12η εβδομάδα: Εισαγωγή στο περιεχόμενο και τη δομή του προτύπου RDA.

13η εβδομάδα: Ανακεφαλαίωση.

Καπιδάκης, Σ., Λαζαρίνης, Φ. και Τοράκη, Κ. (2015). Θέματα Βιβλιοθηκονομίας και Επιστήμης των Πληροφοριών. Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών.

Μπώκος, Γ. Δ. (2002). Τεχνολογία & Πληροφόρηση: Από τη διαχείριση του βιβλίου στη διαχείριση της γνώσης. Αθήνα: Εκδόσεις Παπασωτηρίου.

Τόγια, Α., Χριστοδούλου, Γ. (2015). Εισαγωγή στο RDA: Ένας πρακτικός οδηγός για την καταλογογράφηση υλικού βιβλιοθηκών. Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών.

Chan, L.M. and Salaba, A. (2016). Cataloging and classification: an introduction (4th ed.). Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield Publishers.

Gorman, M. & Winkler, P.W. (Eds) (1994-1997). Αγγλο-Αμερικανικοί κανόνες καταλογογράφησης (2η έκδ., αναθεώρηση 1988, Μ. Μορελέλη-Κακούρη, Μετ., Τ. 1-2). Θεσσαλονίκη: Ανώτατο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης.

Gorman, M.; Winkler; P.W., Eds. Anglo-American Cataloguing Rules. 2nd Ed.; Prepared under the direction of the Joint Steering Committee for Revision of AACR; Canadian Library Association: Ottawa; Library Association: London, 1977. This was followed by revisions in 1988, 1998, etc.

IFLA (1998). Functional Requirements for Bibliographic Records: final report (Vol. 19). IFLA Study Group on the Functional Requirements for Bibliographic Records (Ed.). KG Saur Verlag Gmbh & Company.

Tillett, B. B. (2011). Keeping libraries relevant in the Semantic Web with Resource Description and Access (RDA). Serials: The Journal for the Serials Community, 24(3), 266–272. Ανακτήθηκε 13 Σεπτεμβρίου, 2020 από: http://doi.org/10.1629/24266.

Για την βελτίωση και προαγωγή της εκπαιδευτικής διαδικασίας γίνεται χρήση νέων τεχνολογιών για την παράδοση του μαθήματος με σκοπό την καλύτερη κατανόηση της ύλης αλλά και την διάδραση μεταξύ καθηγητή και φοιτητών. Προγράμματα αλλά και υλικοτεχνικός εξοπλισμός για την παρουσίαση διαφανειών του μαθήματος, χρήση ηλεκτρονικής αλληλογραφίας για την επικοινωνία με τους φοιτητές και εξειδικευμένα προγράμματα.

Η εξέταση του μαθήματος περιλαμβάνει α) γραπτή εξέταση του θεωρητικού μέρους του μαθήματος, και β) εξέταση του εργαστηριακού μέρους του μαθήματος στο εργαστήριο. Ο τελικός βαθμός προκύπτει από σταθμισμένο μέσο όρο των δυο βαθμών.