Τα σύγχρονα μουσεία αντιμετωπίζουν προκλήσεις που καλούν σε μια ριζική επανεξέταση της μουσειακής φιλοσοφίας και πρακτικής. Κεντρική θέση σε αυτή τη διαδικασία έχουν η συγκρότηση, ανάδειξη και διάδοση των μουσειακών αφηγημάτων, οι συλλεκτικές πρακτικές και η ανάπτυξη νέων προσεγγίσεων στο μουσειακό θεσμό. Το μάθημα θα σκιαγραφήσει βασικές πτυχές αυτών των φαινομένων, θα ανιχνεύσει τις θεωρητικές τους βάσεις και τις πρακτικές τους εφαρμογές.

To μάθημα στοχεύει στην εξοικείωση των φοιτητών με τη σύγχρονη μουσειολογική θεωρία και πρακτική, τις νέες προσεγγίσεις στο μουσειακό θεσμό και την έννοια του συλλεκτισμού

Με την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών στο μάθημα ο/η φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση να

• Κατανοεί το θεωρητικό πλαίσιο που διέπει τις σύγχρονες τάσεις στη μουσειακή πρακτική
• Γνωρίζει τις νέες μορφές μουσείων που αναπτύσσονται διεθνώς και να κατανοεί το θεωρητικό υπόβαθρο που τις διαμορφώνει
• Αντιλαμβάνεται τη συνθετότητα της συλλεκτικής διαδικασίας και τους τρόπους με τους οποίους συνδέεται με τις σύγχρονες τάσεις στη μουσειακή πρακτική
• Γνωρίζει σύγχρονες ερμηνευτικές προσεγγίσεις των μουσειακών αφηγήσεων
• Σχεδιάσει μια ερμηνευτική παρέμβαση βασισμένη στις σύγχρονες προσεγγίσεις στη μουσειακή πρακτική

1η εβδομάδα: Σύγχρονες τάσεις στη μουσειολογία: Εισαγωγικό μάθημα

Το εισαγωγικό αυτό μάθημα θα εστιάσει στη διερεύνηση των σύγχρονων μουσειολογικών τάσεων με αφετηρία τη «νέα μουσειολογία». Θα εξεταστούν οι διαφορές μεταξύ των παραδοσιακών προσεγγίσεων και των νεότερων ιδεών και θα εντοπιστούν τα μείζονα θεωρητικά και πρακτικά ζητήματα που προκύπτουν.

2η εβδομάδα: Συλλεκτισμός

Θα διερευνήσουμε τις έννοιες τoυ μουσειακού αντικειμένου, της συλλογής και του συλλεκτισμού.

3η εβδομάδα: Νέες μορφές συλλογών

Το μάθημα αυτό θα εστιάσει στις νέες μορφές συλλογών. Θα παρουσιαστούν και θα συζητηθούν συγκεκριμένα παραδείγματα και οι θεωρητικές τους προεκτάσεις.

4η & 5η εβδομάδα: Το επισκεπτοκεντρικό μουσείο: σύγχρονες προσεγγίσεις στη μουσειακή εμπειρία

Αντικείμενο των μαθημάτων είναι η παρουσίαση και συζήτηση της έννοιας του ενεργού και του κριτικού επισκέπτη και η σημασία της εμπειρίας, η κονστρουκτιβιστική θεωρία μάθησης, η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης και το πολιτισμικό μοντέλο επικοινωνίας.

6η εβδομάδα: To μουσείο αφηγείται: αντικείμενα, νοηματοδοτήσεις & αυθεντικότητα

Το μουσείο συνιστά έναν αφηγητή της ιστορίας του ανθρώπου και του περιβάλλοντός του. Πώς συγκροτούνται αυτές οι αφηγήσεις; Θα διερευνηθούν τα δομικά μέρη και εργαλεία της αφήγησης και οι σύγχρονες προσεγγίσεις στη νοηματοδότηση των αντικειμένων. Τέλος θα εξετασθεί η έννοια της αυθεντικότητας στη μουσειακή αφήγηση.

7η εβδομάδα:  To μουσείο ως θέατρο

Η έκθεση ως αφήγηση παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με τη θεατρική πράξη. Υπό αυτό το πρίσμα θα μελετηθούν τα σημεία συνάντησης του μουσείου και του θεάτρου και θα συζητηθούν οι προεκτάσεις που έχει αυτή η προσέγγιση στη λειτουργία του μουσείου αλλά και στην ανάπτυξη νέων μουσείων.

8η & 9η εβδομάδα:  Ζωντανά μουσεία και μουσειακό θέατρο

Τα «ζωντανά» μουσεία συνιστούν τόπους όπου η μουσειακή αφήγηση ζωντανεύει μέσα από τεχνικές των παραστατικών τεχνών και έργα μουσειακού θεάτρου. Θα εξεταστούν παραδείγματα «ζωντανών μουσείων» καθώς και οι μορφές, τα βασικά εργαλεία και η μεθοδολογία ανάπτυξης ενός έργου μουσειακού θεάτρου.

10η εβδομάδα:  Το «δημοκρατικό» μουσείο: θεωρία και πρακτική

Θα εξετάσουμε την έννοια του «δημοκρατικού» μουσείου και μουσειακές πρακτικές που προσανατολίζονται σε αυτή την κατεύθυνση. Τι σημαίνει εκδημοκρατισμός του μουσείου; Μπορεί και αν ναι με ποιους τρόπους το μουσείο να αποτελέσει έναν δημοκρατικό θεσμό και να ενθαρρύνει ανάλογες διαδικασίες;

11η εβδομάδα:  Ιστορίες που δεν λέγονται, φωνές που δεν ακούγονται

Τι ονομάζουμε «δύσκολη ιστορία»; Ποιος είναι ο ρόλος του μουσείου στην διαχείριση του «ευαίσθητου» παρελθόντος; Με ποιους τρόπους τα μουσεία προσεγγίζουν σήμερα τις «δύσκολες ιστορίες»;

12η εβδομάδα:  Μουσείο και κοινωνία

Θα εξεταστούν οι κοινωνικές διαστάσεις του μουσειακού θεσμού και θα μελετηθούν παραδείγματα αξιοποίησης της κοινωνικής δυναμικής του.

13η εβδομάδα:  Επίσκεψη σε μουσείο

Με ποιους τρόπους μπορούν τα τοπικά μουσεία να ανταποκριθούν στις σύγχρονες μουσειολογικές τάσεις; Μέσα από την επίσκεψη σε ένα μουσείο της πόλης, θα αναζητήσουμε εναλλακτικούς τρόπους αφήγησης και εμπλοκής του κοινού με τα μουσειακά αφηγήματα.

• Axel, E & Feldman, K. 2014. Conclusion. Multisensory Art Museums and the experience of interconnection. Στο Levent, N. & Pascual-Leone A. (eds) 2014. The multisensory museum, Cross-disciplinary perspectives on Touch, Sound, Smell and Space, UK: Rowman & Littlefield. 351-360.
• Βενιέρη, Φ. 2017. Μουσειακό θέατρο: Ιστορικές διαδρομές και σύγχρονες προσεγγίσεις. Διδακτορική διατριβή, Παν. Θεσσαλίας. Κεφ. 1, 2 και 3.3
• Casey, V. 2005, “Staging Meaning: Performance in the Modern Museum”. Τhe Drama Review, 49 (3), 78-95.
• Jackson, A. & Kidd, J. 2008. Performance, Learning and Heritage: Research Report. Manchester: Centre for Applied Theatre Research, University of Manchester. On-line στη διεύθυνση:

http://www.plh.manchester.ac.uk/documents/Performance,%20Learning%20&%20Heritage%20-%20Report.pdf

• Merriman, N. 1999. «Ανοίγοντας τα μουσεία στο κοινό». Αρχαιολογία και Τέχνες 72, 43-46.
• Μούλιου, Μ. και Μπούνια, Α. 1999. «Μουσείο και Επικοινωνία». Αρχαιολογία και Τέχνες, 72, 42.
• Νικονάνου, Ν (επιμ.) 2015. Μουσειακή μάθηση και εμπειρία στον 21ο αιώνα. [ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/712
• Οικονόμου, Μ. 1999. «Μουσεία για τους ανθρώπους ή για τα αντικείμενα;» Αρχαιολογία και Τέχνες, 72, 50-55.
• Pearce, S. 2002. Μουσεία, Αντικείμενα και Συλλογές. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Βάνιας. Κεφ. 2 και 3.
• Smith, L. 2011. “The ‘doing’ of heritage: heritage as performance”. Στο Jackson, A. & Kidd J.
• Performing heritage: Research, practice and innovation in museum theatre and live interpretation. Manchester and New York: Manchester University Press. 69-81.
• Vergo, P. 1989. Introduction. Στο Vergo, P. (ed.) The new museology, London, Reaktion Books LTD, 1-5.
• Vergo, P. 1999. «Επανεξέταση της “Νέας Μουσειολογίας”». Αρχαιολογία και Τέχνες, 70, 50-52.

Πρόσωπο με πρόσωπο

Για την βελτίωση και προαγωγή της εκπαιδευτικής διαδικασίας γίνεται χρήση νέων τεχνολογιών για την παράδοση του μαθήματος με σκοπό την καλύτερη κατανόηση της ύλης αλλά και την διάδραση μεταξύ καθηγητή και φοιτητών. Προγράμματα αλλά και υλικοτεχνικός εξοπλισμός για την παρουσίαση διαφανειών του μαθήματος, χρήση ηλεκτρονικής αλληλογραφίας για την επικοινωνία με τους φοιτητές και όποτε χρειάζεται εξειδικευμένα προγράμματα.

Η αξιολόγηση του μαθήματος γίνεται με βάση:

• την εκπόνηση ενός γραπτού δοκιμίου (50%) και
• τις τελικές εξετάσεις (50%)

Στη διαμόρφωση του τελικού βαθμού, ωστόσο, θα συνεκτιμηθεί συνολικά και η ενεργός και θετική συμμετοχή στο μάθημα.