Αντικείμενο του μαθήματος είναι η εξέλιξη της λατινικής βιβλιακής γραφής στη διαχρονία της, δηλαδή από τα πρώτα δείγματα μέχρι και τον 16^ο αιώνα μ.Χ. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζεται η ιστορική εξέλιξη της λατινικής γραφής, όπως έχει αποτυπωθεί σε περγαμηνούς και χαρτώους κώδικες και δίνονται πανομοιότυπα φύλλων χειρογράφων για την εξάσκηση των φοιτητριών/-τών. Εξετάζονται, επίσης, στοιχεία λατινικής διπλωματικής (είδη εγγράφων, διπλωματική έκδοση, χρονολόγηση) και για την εξάσκηση των φοιτητριών/-τών χρησιμοποιούνται έγγραφα από το αρχείο των ΓΑΚ Κέρκυρας.

Η απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων στο χώρο της Λατινικής Παλαιογραφίας απόλυτα απαραίτητο εφόδιο για τον αρχειονόμο, βιβλιοθηκονόμο και ιστορικό, δεδομένου ότι στα ελληνικά αρχεία και βιβλιοθήκες απόκεινται αρκετά λατινόγλωσσα χειρόγραφα τεκμήρια τα οποία συχνά αποτελούν και τις μοναδικές πηγές τεκμηρίωσης της εθνικής μας ιστορίας.

1η εβδομάδα: Γραφή και Πολιτισμός, Γραφή και Παλαιογραφία, Μεσαιωνική Παλαιογραφία

2η εβδομάδα: Εξέλιξη της λατινικής Παλαιογραφίας και Διπλωματικής ως επιστήμης.

3η εβδομάδα: Προσεγγίσεις παλαιογραφικού υλικού.

4η εβδομάδα: Υλικά γραφής.

5η εβδομάδα: Λατινικές βραχυγραφίες (η ταχυγραφία και οι notae Tironianae, τα βραχυγραφικά συστήματα, το μεσαιωνικό βραχυγραφικό σύστημα).

6η εβδομάδα: Κριτήρια και ορολογία Παλαιογραφικής ανάλυσης και μεταγραφής (στοιχεία παλαιογραφικής ανάλυσης βασιζόμενα στη δομή των γραφικών μορφών, ορολογία χαρακτηρισμού των γενικών κατηγοριών γραφής, κανόνες μεταγραφής λατινικού-μεσαιωνικού κειμένου).

7η εβδομάδα: Ιστορική επισκόπηση της λατινικής γραφής.

8η εβδομάδα: Ανάλυση βασικών μεσαιωνικών γραφών.

9η εβδομάδα: Μεταγραφή παλαιογραφικών λατινικών πανομοιότυπων Καρολίδειας γραφής.

10η εβδομάδα: Μεταγραφή παλαιογραφικών λατινικών πανομοιότυπων Γοτθικής γραφής.

11η εβδομάδα: Μεταγραφή παλαιογραφικών λατινικών πανομοιότυπων Βενεβεντανής γραφής (α΄μέρος).

12η εβδομάδα: Μεταγραφή παλαιογραφικών λατινικών πανομοιότυπων Βενεβεντανής γραφής (β΄μέρος).

13η εβδομάδα: Διπλωματική ανάλυση εγγράφων.

• Ζάχου Βιχελμίνα, Εισαγωγή στην Λατινική Παλαιογραφία, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2016 - G.Cencetti, Paleografia Latina, in “Guide allo studio della Civiltà Romana”, X, 3, Roma, 1978, 2η έκδοση
• Battelli, Lezioni di paleografia, Città del Vaticano 1999, 4η έκδοση
• Petrucci, La scrittura. Ideologia e rappresentazione, Torino 1986
• Του ιδίου, Prima lezione di Paleografia, Roma-Bari 2002
• Του ιδίου, Breve storia della scrittura latina, Roma 1992
• Του ιδίου, Scrittura e libro nell’Italia altomedievale, “Studi medievali”, ser. 3, X (1969), σσ. 157-207 - L.E.Boyle, Paleografia Latina Medievale. Introduzione bibliografica con supplemento 1982-1998, ed.it. di M.E.Bertoldi, presentazione di E.Troncarelli, Roma 1999
• Bischoff, Paleografia Latina. Antichità e medioevo, trad. it. a cura di G.P.Mantovani e S.Zamponi, Padova 1992
• Του ιδίου, Centri scrittorii e manoscritti mediatori di civiltà dal VI secolo all’età di Carlo Magno, in Libri e lettori nel Medioevo. Guida storica e critica, a cura di G. Cavallo, Roma-Bari, Laterza, 1977, σσ. 47-72, 243-264
• Schiaparelli, La scrittura latina nell’età romana: note paleografiche, avviamento allo studio della scrittura latina nel Medio Evo, Como, Ostinelli, 1921
• Casamassima, Litterae Gothicae. Note per la storia della riforma grafica umanistica,”La Bibliofilia” LXII (1960), σσ. 109-143
• Του ιδίου, Lettere antiche. Note per la storia della riforma grafica umanistica, “Gutenberg Jahrbuch”, 1964, σσ. 13-26
• Του ιδίου, Per una storia delle dottrine paleografiche dall’Umanesimo a Jean Mabillon, “Studi medievali”, ser. 3, V (1964), σσ. 525-578
• Cavallo, Struttura e articolazione della minuscola beneventana libraria tra i secoli X-XIII, “Studi medievali”, ser. 3, XI (1970), σσ. 343-368
• Falconi, Un codice parmense in beneventana: il Ms. Pal. 315 della Biblioteca Palatina, in Miscellanea in memoria di G. Cencetti, Torino, Bottega d’Erasmo, 1973, σσ. 141-179
• Petronio Nicolaj, Osservazioni sul canone della capitale libraria romana fra il I e il III sec., in Miscellanea in memoria di G. Cencetti, Torino, Bottega d’Erasmo, 1973, σσ. 3-28
• Palma, Nonantola e il Sud. Contributo allo studio della storia della scrittura libraria nell’Italia dell’ottavo secolo, “Scrittura e civiltà”, 3 (1979), σσ. 77-88
• Tristano, Scrittura beneventana e scrittura carolina in manoscritti dell’Italia meridionale, “Scrittura e civiltà”, 3 (1979), σσ. 89-150
• Miglio, L’altra metà della scrittura: scrivere il volgare (all’origine delle corsive mercantili), “Scrittura e civiltà”, 10 (1986), σσ. 83-114
• Casamassima, Tradizione corsiva e tradizione libraria nella scrittura latina del Medioevo, Roma, Gela, 1988.

Πρόσωπο με πρόσωπο

Για την βελτίωση και προαγωγή της εκπαιδευτικής διαδικασίας γίνεται χρήση νέων τεχνολογιών για την παράδοση του μαθήματος με σκοπό την καλύτερη κατανόηση της ύλης αλλά και την διάδραση μεταξύ καθηγητή και φοιτητών. Προγράμματα αλλά και υλικοτεχνικός εξοπλισμός για την παρουσίαση διαφανειών του μαθήματος, χρήση ηλεκτρονικής αλληλογραφίας για την επικοινωνία με τους φοιτητές και όποτε χρειάζεται εξειδικευμένα προγράμματα.

Γραπτές εξετάσεις.