Στο πλαίσιο του μαθήματος εξετάζεται η διπλωματική επιστήμη η οποία ασχολείται με την κριτική μελέτη και αξιολόγηση των εγγράφων ως πηγών πληροφόρησης, αλλά και τον εντοπισμό και την διατύπωση των τυπικών κανόνων που εφαρμόζονται στις γραπτές πράξεις σε συνάφεια με τους μηχανισμούς παραγωγής τους. Ο τύπος των εγγράφων καθιστά δυνατή την επιστημονική τακτοποίηση και έρευνά τους. Η Βυζαντινή Διπλωματική έχει διευρύνει το πεδίο της πέραν από την έκδοση εγγράφων, σε θέματα που σχετίζονται με τη διάρθρωση της γραμματείας κρατών που έχουν υποστεί επιδράσεις από το Βυζάντιο, τη σύγκριση βυζαντινών και δυτικών εγγράφων, καθώς και τη λειτουργία του αυτοκρατορικού εγγράφου ως μέσου προβολής της πολιτικής θεωρίας του Βυζαντίου.

Η εκπαίδευση των φοιτητών της αρχειονομίας, βιβλιοθηκονομίας και μουσειολογίας σε αυτό το γνωστικό αντικείμενο είναι απαραίτητη, αφενός, γιατί υπάρχει η ανάγκη διάκρισης και ανάλυσης των διαφόρων τύπων των πηγών για να βρεθούν τα κατάλληλα κριτήρια διατήρησής τους, ταξινόμησής τους και καταλογογράφησής τους, έτσι ώστε να μπορεί να γίνεται σωστή χρήση και επαρκής κριτική αξιολόγηση και, αφετέρου, για τα ερεθίσματα που προσφέρει η επιστήμη αυτή, ερεθίσματα που οδηγούν σε δημιουργικές διερευνήσεις εφαρμογής, ανάπτυξης και προσαρμογής των κριτηρίων σε πολλούς άλλους τομείς, όπου είναι απαραίτητη η διερεύνηση αυθεντικότητας.

 O αρχειονόμος, βιβλιοθηκονόμος και μουσειολόγος ισορροπεί ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, είναι συντηρητής  του παρελθόντος και ειδικός στην οργάνωση και  μετάδοση της σύγχρονης τεκμηρίωσης στις επόμενες γενεές. Συνεπώς, μια από τις αρμοδιότητες του θα πρέπει να είναι εκείνη της αξιολόγησης του υλικού τεκμηρίωσης.

1η εβδομάδα: Εισαγωγή στην επιστήμη της Διπλωματικής.

2η εβδομάδα: Ανάλυση των όρων «Πράξη» και «Δίπλωμα».

3η εβδομάδα: Πρόδρομες διπλωματικές ανησυχίες, γέννηση και ανάπτυξη της διπλωματικής.

4η εβδομάδα: Ιστορικό της βυζαντινής διπλωματικής.

5η εβδομάδα: Εκδόσεις βυζαντινών εγγράφων (Κατάλογοι- Ευρετήρια).

6η εβδομάδα: Σύντομη επισκόπηση της βυζαντινής διοίκησης

7η εβδομάδα: Αυτοκρατορική γραμματεία, τρόπος λειτουργίας της και κατηγορίες βυζαντινών αυτοκρατορικών εγγράφων.

8η εβδομάδα: Ανάλυση των εσωτερικών και εξωτερικών χαρακτηριστικών των εγγράφων.

9η εβδομάδα: Τρόποι χρονολόγησης των εγγράφων.

10η εβδομάδα: Κατηγορίες απολυθέντων εγγράφων: νόμοι,  έγγραφα με αποφάσεις αυτοκράτορα επί συγκεκριμένων νομικών περιπτώσεων, έγγραφα εξωτερικής πολιτικής.

11η εβδομάδα: Κατηγορίες απολυθέντων εγγράφων: διοικητικά έγγραφα, προνομιακά έγγραφα

12η εβδομάδα: Η παράδοση των αυτοκρατορικών εγγράφων.

13η εβδομάδα: Η έκδοση βυζαντινών εγγράφων.

• Βρανούση Ε., Έγγραφα Πάτμου. 1. Αυτοκρατορικά ΚΒΕ/ΕΙΕ, Αθήνα 1980
• Brèhier L., Les institutions de l’ empire byzantin. Le monde byzantine II (L’ evolution de l’ humanitè 32 bis), Παρίσι 1948
• Bury J. B., The Imperial Administrative System in the Ninth Century, Λονδίνο 1911 (Φωτ. Ανατ. Νέα Υόρκη 1958)
• Γκουτζιουκώστας Α., Ο θεσμός του κοιαίστωρα του ιερού παλατίου: Η γένεση, οι αρμοδιότητες και η εξέλιξη του, Θεσσαλονίκη 2001
• Dölger F., Facsimiles byzantinischer Kaiserurkunden, Μόναχο 1931
• Dölger F., Regesten der Kaiserurkunden des oströmischen Reiches von 565 bis 1453 (Corpus der griechischen Urkunden des Mittelalters und der neueren Zeit). 1. Teil: Regesten der 565-1025, Μόναχο – Βερολίνο 1924
• Guilland R., Titres et fonctions de l’ empire byzantine, Variorum Reprints, Λονδίνο 1976
• Καραγιαννόπουλος Ι.Ε., Βυζαντινή Διπλωματική (Β΄ ελληνική έκδοσις του έργου των Dölger F.-Karayannopoulos J., Byzantinische Urkundenlehre. 1. Die Kaiserurkunden, München 1968), Θεσσαλονίκη 1972
• Καραγιαννόπουλος Ι.Ε., Βυζαντινή Διπλωματική Βιβλιογραφία, Διερευνητική Έκθεση 1949-1974, Αθήναι 1995
• Καραγιαννόπουλος Ι.Ε., Το Βυζαντινό Κράτος, τ.Α. Κρατική οργάνωση και κρατική δομή, Αθήνα 1985
• Oikonomidès N., Les listes de prèsèance byzantines des Ixe et Xe siècles, Παρίσι 1972
• Tessier G., Διπλωματική. Στο έργο Ιστορία και μέθοδοί της (Encyclopèdie de la Plèiade), τ. Β΄, τεύχος 2, Αθήνα 1981, 219-276
• Τωμαδάκης Ν.Β., Βυζαντινή Επιστολογραφία [ανατ. της Γ΄ έκδοσης (1969-1970) μετά προσθηκών], Θεσσαλονίκη 1993
• Ζάχου Β., Η γεωπολιτική σημασία του χώρου της Αδριατικής και του Ιονίου (11ος-12ος αιώνας). Διπλωματική τεκμηρίωση, Αθήνα 2016.

Πρόσωπο με πρόσωπο

Για την βελτίωση και προαγωγή της εκπαιδευτικής διαδικασίας γίνεται χρήση νέων τεχνολογιών για την παράδοση του μαθήματος με σκοπό την καλύτερη κατανόηση της ύλης αλλά και την διάδραση μεταξύ καθηγητή και φοιτητών. Προγράμματα αλλά και υλικοτεχνικός εξοπλισμός για την παρουσίαση διαφανειών του μαθήματος, χρήση ηλεκτρονικής αλληλογραφίας για την επικοινωνία με τους φοιτητές και όποτε χρειάζεται εξειδικευμένα προγράμματα.

Γραπτές εξετάσεις