Στόχος του συγκεκριμένου μαθήματος είναι να παρέχει στους φοιτητές γνώσεις στη θεωρία και πρακτική της ευρετηρίασης των παραδοσιακών και μη πηγών και πόρων, καθώς και ο σχεδιασμός, η αξιολόγηση και η βελτίωση των πληροφοριακών συστημάτων που παρέχουν θεματική πρόσβαση στους πληροφοριακούς πόρους. Το μάθημα επίσης έχει ως στόχο να παρέχει στους φοιτητές γνώσεις αναφορικά με την ευρετηρίαση, την ταξινόμηση και τις ταξινομίες, τη ανάπτυξη γλωσσών ευρετηρίασης, λεξιλογίων ελεγχόμενων και μη, την οργάνωση της γνώσης και την ανάκτηση σε ένα εύρος πληροφοριακών συστημάτων, καθώς και στον Παγκόσμιο Ιστό.

Στο τέλος του μαθήματος οι φοιτητές οφείλουν:

• Να γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιούν τα εργαλεία της θεματικής ανάλυσης
• Να γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιούν τα ελεγχόμενα λεξιλόγια
• Να γνωρίζουν τις βασικές έννοιες και αρχές της θεματικής ευρετηρίασης
• Να κατανοούν τη δόμηση και τη χρήση των θησαυρών και άλλων μηχανισμών ελεγχόμενου λεξιλογίου, με έμφαση στη χρήση των διεθνών προτύπων δόμησης θησαυρών.
• Να μπορούν να καθορίσουν την καλύτερη προσέγγιση για τη θεματική ανάλυση και πρόσβαση.
• Να κατανοούν τους βασικούς τύπους ευρετηρίων και τα είδη των καταλόγων.
• Να μπορούν να δημιουργούν θεματικές επικεφαλίδες και ελεγχόμενο λεξιλόγιο.
• Να κατανοούν τις διαφορές μεταξύ της φυσικής, ελεύθερης γλώσσας και των ελεγχόμενων λεξιλογίων, της προσυνδυασμένης και υστεροσυνδυασμένης ευρετηρίασης.
• Να μπορούν να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά θησαυρούς και ελεγχόμενα λεξιλόγια.

1η εβδομάδα: Οργάνωση της Γνώσης και της Πληροφορίας – Εισαγωγή

2η εβδομάδα: Βασική ορολογία και έννοιες σχετικές με τη Θεματική Ευρετηρίαση. Αρχές Ευρετηρίασης.

3η εβδομάδα: Είδη/Τεχνικές ευρετηρίασης. Τύποι Ευρετηρίων. Είδη Καταλόγων. Εξάσκηση στην τάξη

4η εβδομάδα: Ελεγχόμενα λεξιλόγια. Ορολογία σχετική με το Ελεγχόμενο Λεξιλόγιο. Χαρακτηριστικά Όρων. Προβλήματα Λεξιλογίων.

5η εβδομάδα: Σχέσεις Όρων. Γραμματική της Ευρετηρίασης. Είδη Λεξιλογίων. Λίστες Θεματικών Επικεφαλίδων.

6η εβδομάδα: Θεματικές Επικεφαλίδες. Ορολογία. Μορφή Θεματικών Επικεφαλίδων. Κατασκευή Θεματικών Επικεφαλίδων. Κανόνες Δομής και Σύνταξης. Εξάσκηση στην τάξη.

7η εβδομάδα: Ανάθεση Θεματικών Επικεφαλίδων της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου. Κανόνες Δόμησης (LC Manuals). Εξάσκηση στην τάξη.

8η εβδομάδα: Υποδιαιρέσεις Θεματικών Επικεφαλίδων της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου. Είδη Υποδιαιρέσεων. Free Floating Subdivisions. Pattern Headings. Κανόνες-Εγχειρίδια της LC. Δομή και Σύνταξη των ΘΕ της LC. Δομή και Σύνταξη στις Εγγραφές Καταλόγου στο MARC 21. Βιβλιογραφικές Εγγραφές. Καθιερωμένες Εγγραφές. Εξάσκηση στην τάξη.

9η εβδομάδα: Ιεραρχίες Όρων στις ΘΕ. Σχέσεις. Παραπομπές. Δομή, Σύνταξη. Κανόνες (LC Manuals). Καθιερωμένες Εγγραφές στο MARC 21. Προβολή της Ιεραρχίας σε κωδικοποιημένη Μορφή. Σύνδεση Λεξιλογίων στις Καθιερωμένες Εγγραφές (Εξάσκηση στη χρήση των πεδίων διασύνδεσης του MARC 21-7XX Block). Εξάσκηση στην τάξη.

10η εβδομάδα: Θησαυροί. Ορολογία. Χαρακτηριστικά. Σύγκριση με Λίστες Θεματικών Επικεφαλίδων. Κανόνες Δομής και Σύνταξης. Ιεραρχίες. Σχέσεις. Πρότυπα/Αρχές Υλοποίησης Θησαυρών. Εξάσκηση στην τάξη.

11η εβδομάδα: SKOS (Simple Knowledge Organization Scheme). Οντολογίες. Εξάσκηση στην τάξη.

12η εβδομάδα: Όροι/Ελεγχόμενο λεξιλόγιο και Κωδικοποίηση MARC. Πεδία στα οποία καταχωρίζεται το ελεγχόμενο λεξιλόγιο στις βιβλιογραφικές και καθιερωμένες εγγραφές στον χώρο των βιβλιοθηκών. Το παράδειγμα του LC Authorities. Το παράδειγμα της υπηρεσίας συνδεδεμένων δεδομένων της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου (id.loc.gov). Εξάσκηση στη δημιουργία θησαυρών και λεξιλογίων σε λογισμικό ανοικτού κώδικα (π.χ., Tematres).

13η εβδομάδα: Ανακεφαλαίωση-Θεωρία. Μελλοντικές κατευθύνσεις στον τομέα της οργάνωσης της πληροφορίας.

• Καπιδάκης, Σ., Λαζαρίνης, Φ., Τοράκη, Κ. 2015. Θησαυροί. [Κεφάλαιο Συγγράμματος]. Στο Καπιδάκης, Σ., Λαζαρίνης, Φ., Τοράκη, Κ. 2015. Θέματα βιβλιοθηκονομίας και επιστήμης των πληροφοριών. [ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. κεφ 8. Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/1680
• Κυριάκη-Μάνεση, Δ., 1999. Κέντρα τεκμηρίωσης & πληροφόρησης: ρόλος, λειτουργίες, οργάνωση. Αθήνα: Ίων.
• Σκανδάλη, Α.Α., 1990. Θεματική ευρετηρίαση: προσυνδυασμένα συστήματα. Αθήνα: Ι.Γ. Βασιλείου.
• Σκανδάλη, Α.Α., 1990. Θεματική ευρετηρίαση: υστεροσυνδυασμένα συστήματα. Αθήνα: Ι.Γ. Βασιλείου
• Τσάφου, Σ. και Χατζημαρή, Σ. Θησαυροί και θεματική ευρετηρίαση στις ελληνικές βιβλιοθήκες. Διαθέσιμο στο:

https://repository.kallipos.gr/pdfviewer/web/viewer.html?file=/bitstream/11419/1680/1/02_chapter_8.pdf

• Free-Floating Subdivisions H 1095. [pdf] Available at:

https://www.loc.gov/aba/publications/FreeSHM/H1095.pdf>

• Library of Congress Authorities File, 2016. [online] Available at: http://authorities.loc.gov/
• ANSI/NISO Z39.19-2005 (R2010) Guidelines for the Construction, Format, and Management of Monolingual Controlled Vocabularies [online] Available at: http://www.niso.org/publications/ansiniso-z3919-2005-r2010>
• ISO 25964-1:2011(en) Information and documentation — Thesauri and interoperability with other vocabularies — Part 1: Thesauri for informat [online] Available at: https://www.iso.org/obp/ui/#iso:std:iso:25964:-1:ed-1:v1:en
• NISO, 2017. Issues in vocabulary management: a technical report of the National Information Standards Organization. [pdf] Available at:

https://groups.niso.org/apps/group_public/download.php/18410/NISO_TR-06-2017_Issues_in_Vocabulary_Management.pdf

• LC Linked Data Service Authorities and Vocabularies. [online] Available at: http://id.loc.gov/
• List of the Subject Heading Manual PDF Files. [online] Available at:

https://www.loc.gov/aba/publications/FreeSHM/freeshm.html

• SKOS, 1994-2012. [online] Available at: https://www.w3.org/2004/02/skos/intro
• [pdf] Available at:

https://www.loc.gov/aba/publications/FreeSHM/H1075.pdf

Πρόσωπο με πρόσωπο

Για την βελτίωση και προαγωγή της εκπαιδευτικής διαδικασίας γίνεται χρήση νέων τεχνολογιών για την παράδοση του μαθήματος με σκοπό την καλύτερη κατανόηση της ύλης αλλά και την διάδραση μεταξύ καθηγητή και φοιτητών. Προγράμματα αλλά και υλικοτεχνικός εξοπλισμός για την παρουσίαση διαφανειών του μαθήματος, χρήση ηλεκτρονικής αλληλογραφίας για την επικοινωνία με τους φοιτητές και όποτε χρειάζεται εξειδικευμένα προγράμματα.

Παράλληλα με τον τελικό βαθμό των εξετάσεων εξαμήνου, αξιολογείται η συνολική συμμετοχή στο μάθημα, όπως προκύπτει μέσα από:

• Τη συμμετοχή στις ασκήσεις. Τήρηση αρχείου εργασιών ανά φοιτητή
• Τον τελικό βαθμό όπως διαμορφώνεται. 70% συντελεστής ο βαθμός της εξέτασης. 30% συντελεστής οι ασκήσεις.