Δίκαιο και Δεοντολογία Πολιτιστικής Πληροφορίας

Στις θεματικές του μαθήματος εντάσσονται οι βασικές αρχές του δικαίου και της δεοντολογίας σε σχέση με την πνευματική ιδιοκτησία, η πνευματική ιδιοκτησία και τα αρχεία, οι βιβλιοθήκες και τα μουσεία, οι εξαιρέσεις στο δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας, η εξόρυξη κειμένων και δεδομένων, η ιστοσυγκομιδή και η πνευματική ιδιοκτησία, η ψηφιοποίηση έργων και η πνευματική ιδιοκτησία, οι Οδηγίες για την πνευματική ιδοκτησία και τα ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς, η Σύσταση για την προστασία της ψηφιακής πολιτιστικής κληρονομιάς, η αναπαραγωγή έργων που έχουν πέσει στο δημόσιο κτήμα και  η πολιτιστική κληρονομιά/πνευματική ιδιοκτησία, η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς στα αρχεία, τις βιβλιοθήκες και τα μουσεία, τα ζητήματα του ορισμού των ιδρυμάτων πολιτιστικής κληρονομιάς και ιδιαίτερα των μουσείων, η αναγνώριση και η πιστοποίηση των μουσείων, θεμελιώδη δικαιώματα και αρχεία/βιβλιοθήκες/μουσεία, η ελευθερία της έκφρασης στα αρχεία/βιβλιοθήκες/μουσεία, η πνευματική ουδετερότητα στα αρχεία, τις βιβλιοθήκες και τα μουσεία, η προστασία προσωπικών δεδομένων στα αρχεία/βιβλιοθήκες/μουσεία, η εξαίρεση της αρχειοθέτησης προς το δημόσιο συμφέρον και της ιστορικής έρευνας, η δεοντολογία και η απόσυρση τεχνουργημάτων στα αρχεία/βιβλιοθήκες/μουσεία, ο πολιτιστικός διεθνισμός, τα αρχεία και τα μουσεία.

8.  Ανάπτυξη και αξιολόγηση της βιβλιογραφίας / των πληροφοριακών πόρων 

Το περιεχόμενο του μαθήματος συνοψίζεται ως ακολούθως: 

1η Εβδομάδα: Βασικές αρχές δικαίου και δεοντολογίας πολιτιστικής πληροφορίας.

2^η Εβδομάδα: Πνευματική ιδιοκτησία, αρχεία, βιβλιοθήκες και μουσεία. Δημιουργοί, εκδότες, κοινότητες και εξισσορόπηση των σχετικών συμφερόντων στο δίκαιο και τη δεοντολογία της πνευματικής ιδιοκτησίας.

3^η εβδομάδα: Ιστορία δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Εξαιρέσεις του δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας και αρχεία, βιβλιοθήκες και μουσεία. Πρόταση Συνθήκης για τις εξαιρέσεις υπέρ βιβλιοθηκών και αρχείων της IFLA 2011

4^η εβδομάδα: Εξόρυξη κειμένων και δεδομένων-ιστοσυγκομιδή και πνευματική ιδιοκτησία.

5^η εβδομάδα: Οι Οδηγίες για την πνευματική ιδιοκτησία και τα ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς.

6η Εβδομάδα: Η αναπαραγωγή έργων που έχουν πέσει στο δημόσιο κτήμα και  η πολιτιστική κληρονομιά/πνευματική ιδιοκτησία.

7^η Εβδομάδα:  Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς στα αρχεία, τις βιβλιοθήκες και τα μουσεία.

8^η Εβδομάδα: Τα ζητήματα του ορισμού των ιδρυμάτων πολιτιστικής κληρονομιάς και ιδιαίτερα των μουσείων. Η αναγνώριση και η πιστοποίηση των μουσείων.

9^η εβδομάδα: Η προστασία προσωπικών δεδομένων στα αρχεία/βιβλιοθήκες/μουσεία, η εξαίρεση της αρχειοθέτησης προς το δημόσιο συμφέρον και της ιστορικής έρευνας. Το δικαίωμα στη λήθη και τα ιδρύματα πολιτισμικής κληρονομιάς.

10^η εβδομάδα: Η δεοντολογία της απόσυρσης τεχνουργημάτων στα αρχεία/βιβλιοθήκες/μουσεία.

11η εβδομάδα: Ο πολιτιστικός διεθνισμός, τα αρχεία και τα μουσεία.

12^η εβδομάδα: Η Σύσταση για την πρόσβαση και την προστασία της τεκμηριακής πολιτιστικής κληρονομιάς, συμεπριλαμβανομένης της ψηφιακής πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO και το πρόγραμμα Memory of the World.

13^η εβδομάδα: Η ελευθερία της έκφρασης στα αρχεία/βιβλιοθήκες/μουσεία. Η πνευματική ουδετερότητα στα αρχεία, τις βιβλιοθήκες και τα μουσεία.

- Προτεινόμενη Βιβλιογραφία:

Κανελλοπούλου-Μπότη Μ., Μουσεία και Δίκαιο. Ίδρυση, αναγνώριση και είδη μουσείων. Θεμελιώδη δικαιώματα και πνευματική ιδιοκτησία, Σάκκουλας, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, Αθήνα 2023.

Τροβά Ε., Η πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης, Σάκκουλας, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2018.

Κανελλοπούλου-Μπότη Μ., Αρχεία και δίκαιο. Προσωπικά δεδομένα, πνευματική ιδιοκτησία και πολιτιστική κληρονομιά, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2020.

Κανελλοπούλου-Μπότη Μ., Οι βιβλιοθήκες και η ανάπτυξη των συλλογών τους, Οσελότος, Αθήνα 2020.

Καλλινίκου Δ., Πνευματική Ιδιοκτησία και συγγενικά δικαιώματα, Σάκκουλας, ΠΝ Σάκκουλας 2021.

Κανελλοπούλου-Μπότη Μ., Μια μικρή ιστορία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, στο Κανελλοπούλου-Μπότη Μ., (επιμ.), Ιστορία της Πληροφορίας. Από τον πάπυρο στο ηλεκτρονικό έγγραφο, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2014, σσ. 185-204.

Παναγοπούλου-Κουτνατζή Φ., Έρευνα σε ιστορικές πηγές και προστασία της πληροφορίας, στο Κανελλοπούλου-Μπότη Μ., (επιμ.), Ιστορία της Πληροφορίας. Από τον πάπυρο στο ηλεκτρονικό έγγραφο, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2014, σσ 469-482.

Καπιδάκης Σ., Οι δρόμοι της ψηφιακής διατήρησης και της ψηφιακής αρχαιολογίας, στο Κανελλοπούλου-Μπότη Μ., (επιμ.), Ιστορία της Πληροφορίας. Από τον πάπυρο στο ηλεκτρονικό έγγραφο, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2014, σσ 571-586.

Χουρμουζιάδη Ν., Το παιδί στο μουσείο. Από τη χειραγώγηση στην χειραφέτηση ή μήπως το αντίθετο? στο Κανελλοπούλου-Μπότη Μ., (επιμ.), Παιδί και πληροφορία. Αναζητήσεις ιστορίας, δικαίου, δεοντολογίας και πολιτισμού, Οσελότος, Αθήνα 2018, σσ. 409-414.

Καπελλάκου Γ., Παιδί, πολιτιστικά δικαιώματα, πολιτιστική κληρομιά και πολιτιστική πολυμορφία: o ρόλος των μουσείων (δικαιική προσέγγιση), στο Κανελλοπούλου-Μπότη Μ., (επιμ.), Παιδί και πληροφορία. Αναζητήσεις ιστορίας, δικαίου, δεοντολογίας και πολιτισμού, Οσελότος, Αθήνα 2018, σσ. 428-440

Λίβας Σ. Το δικαίωμα των παιδιών στην πληροφόρηση και την ελεύθερη έκφραση, στο Κανελλοπούλου-Μπότη Μ., (επιμ.), Παιδί και πληροφορία. Αναζητήσεις ιστορίας, δικαίου, δεοντολογίας και πολιτισμού, Οσελότος, Αθήνα 2018, σσ.116-119.

Γκανάτσιου Π., Ιστοσυγκομιδή και πολιτισμικές ταυτότητες, στο Ζάχου Β., επιμ., Αρχεία και πολιτισμικές αναγνωσεις, Οσελότος, Αθήνα 2020, σσ. 111-129.

Κανελλοπούλου-Μπότη Μ.,   Το δίκαιο της πληροφορίας και η πρόσβαση στα αρχεία: μοχλός ή εμπόδιο στην πρόσβαση στην πληροφορία; στο Ζάχου Β., (επιμ.), Αρχεία και πολιτισμικές αναγνωσεις, Οσελότος, Αθήνα 2020, σσ. 84-98.

Παπαδόπουλος Μ., Επιστημονική έρευνα, ιστοσυγκομιδή και εξόρυξη κειμένων και δεδομένων, στο Ζάχου Β., (επιμ.), Αρχεία και πολιτισμικές αναγνωσεις, Οσελότος, Αθήνα 2020, σσ. 130-148.

Θεοδωροπούλου Ε., Μαμμά Ε., Κουλικούρδη Α., Σταθοπούλου Α., Η δυναμική των αρχείων στην κοινωνία, στην εκπαίδευση και τον πολιτισμό, στο Ζάχου Β., (επιμ.), Αρχεία και πολιτισμικές αναγνωσεις, Οσελότος, Αθήνα 2020, σσ. 188-208.

The Duty to Remember v the Right to be Forgotten: Holocaust Archiving and Research, and European Data Protection Law’: Notes from Arye Schreiber’s seminar hosted by NINSO, the Northumbria Internet & Society Research Interest Group, Daria Onitiu, Northumbria Legal Studies Working Paper No. 2019/01, University of Northumbria at Newcastle – School of Law

Παναγοπούλου-Κουτνατζή Φ., Ο Γενικός Κανονονισμός Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, Σάκκουλας, Αθήνα 2017.

Ιγγλεζάκης Ι., Το δίκαιο της ψηφιακής οικονομίας, Σάκκουλας, Αθήνα 2022.

Βλαχόπουλος Σ., (επιμ.) Θεμελιώδη δικαιώματα, Ατομικά, κοινωνικά και πολιτικά δικαίωματα, Νομική Βιβλιοθήκη Αθήνα 2017.

Piazzai Μ., Stop Amassing Crusts and Stones! Quantitative Enquiry on the Practice of Deaccessioning for Italian Public Museums, Kralingen, July 2012, Erasmus Univesity Rotterdam.

Arrigoni G., Kane N., McConnachie S., McKim J., Preserving and sharing born-digital and hybrid objects from and across the National Collection, Project report, January 2022.

Robbins N., Thomas S., Tuominen M., Wessamn A., Museum Studies, Bridging Theory and Practice, ICOFOM University of Jyvaskya, Open Science Center, 2021.

Κώδικας Δεοντολογίας Mουσείων του ICOM

Μιχαηλάκη Ν., Δίκαιο και δεοντολογία στις εφαρμογές επαυξημένης πραγματικότητας, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2022, σσ. 1-251.

Μπούνια Α., Στα παρασκήνια του μουσείου. Η διαχείριση των μουσειακών συλλογών, 7η εκδ., Πατάκης, Αθήνα 2019, σσ. 1-250.

Μαρίνου Μ.Θ., Η εξόρυξη κειμένων και δεδομένων (text and data mining) στη νέα Οδηγία 2019/790/ΕΕ μεταξύ δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας, μεγάλων δεδομένων (big data) και τεχνητής νοημοσύνης, ΕΕμπΔ 2020, σ. 787επ.

Κανελλοπούλου-Μπότη Μ., Το Δίκαιο της Πληροφορίας, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2004, σσ. 1-272.

Καλλινίκου Δ., Αρχεία, βιβλιοθήκες και πνευματική ιδιοκτησία, Ιόνιος Επιθεώρηση του Δικαίου 2006, σ. 18 επ.

Καλλινίκου Δ., Πνευματική ιδιοκτησία, ψηφιοποίηση μνημείων και ψηφιακές βιβλιοθήκες, Χρονικά Ιδιωτικού Δικαίου, 2012, σσ. 83-89.

Αυγουστιανάκης Μ., Προστασία και ανάδειξη κινητών μνημείων-ιδιωτικές συλλογές, στο Τροβά Ε., (επιμ.), Η πολιτιστική κληρονομιά και το δίκαιο, Σάκουλας, Αθήνα – Θεσσαλονίκη 2004, σσ. 416-435.

Αντζουλάτου-Ρετσίλα Ε., Σώμα και μνήμη, Παπαζήσης, Αθήνα 2005, σσ. 1-240.

Αντζουλάτου-Ρετσίλα Ε., Το μουσείο και ρόλος του στην κοινωνία, Μουσικοφιλολογικός Σύλλογος ‘Αρτας «Σκουφάς», Αθήνα 1984, σσ. 1-16.

Αντζουλάτου-Ρετσίλα Ε., Πολιτιστικά και μουσειολογικά σύμμεικτα, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2005, σσ. 1-676.

 Αντζουλάτου-Ρετσίλα Ε., Πολιτισμολογικά ανάλεκτα, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2020, σσ. 1-750.

Αλεξανδροπούλου-Αιγυπτιάδου Τ., Προσωπικά δεδομένα, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2016, σσ. 1-62.

ICOM, Βασικές έννοιες μουσειολογίας, επιμέλεια Desvalles A. & Mairesse F., Armand Colin, μετάφραση για την ελληνική γλώσσα Λάππα Σ./Κινδυλάκη Δ., επιμέλεια ελληνικής έκδοσης ICOM-Ελληνικό τμήμα, 2010, σσ. 1-120.

Jougleux R., Μαζική ψηφιοποίηση, δημόσιος τομέας και η προβληματική της πολιτιστικής ιδιοποίησης, ΧρΙΔ 8, 2022, 630 επ.

Παπαδοπούλου Μ.Δ., Η προστασία του ηθικού δικαιώματος στις ψηφιακές βιβλιοθήκες, Χρονικά Ιδιωτικού Δικαίου Ζ/2007, σσ. 171-192.

Παραμυθιώτη Γ., Πρόσφατες εξελίξεις στο δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας, ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, Δεκέμβριος 2020, σ. 21 επ. https://imegsevee.gr/wp-content/uploads/2020/12/paramithiotis.pdf.

Τάσση Σ., Η ελευθερία της έκφρασης-τύπος-ραδιοτηλεόραση, στο Βλαχόπουλου Σ. (επιμ.), Θεμελιώδη Δικαιώματα, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2016, σ. 289 επ.

Χίου Θ., Δίκαιο Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Αρχεία: η επίδραση του άρθρου 31Α Ν 2121/1993 (άρθρο 14 Οδηγίας 2019/790) στις ψηφιοποιήσεις αρχειακού υλικού, ΔΙΤΕ 19, 2, 2022, σσ. 314-329.

Χρυσόγονου Κ., Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, Νομική Βιβλιοθήκη, 3η εκδ., Αθήνα 2006, σσ. 1-588.

Biber, K., Bad Holocaust Art, Law Text Culture, 13, 2009, https://ro.uow.edu.au/ltc/vol13/iss1/11, σσ. 226-260.

Canellopoulou-Bottis Μ., Papadopoulos Μ., Zampakolas C., & Ganatsiou P., Text and

Data Mining in the EU ‘Acquis Communautaire’ Tinkering with TDM & Digital Legal Deposit (November 27, 2019). Erasmus Law Review, 12, 2, 2019, σσ. 190-208.

Canellopoulou-Bottis, M., Papadopoulos Μ., Zampakolas C., & Ganatsiou P., Text and Data Mining in the EU ‘Acquis Communautaire’ Tinkering with TDM & Digital Legal Deposit (November 27, 2019). Erasmus Law Review, 12, 2, 2019, σσ. 1-19.

Flynn T., The universal museum. A valid model for the 21st century? Lulu 2012, διαθέσιμο στο http://www.lulu.com/shop/tom‐fl ynn/the‐universal‐museum/paperback/product‐18939074.html.

Handke, C. & Guibault, L. & Vallbe, J-J, Is Europe falling behind in Data Mining? Copyright’s impact on Data Mining in Academic Research, στο Schmidt, B & Dobreva, M. (eds.), New Avenues for Electronic Publishing in the Age of Infinite Collections and Citizen Science: Scale, Openness and Trust, 2015, Amsterdam, Netherlands: IOS Press, σσ. 120-130.

IFLA, ‘What is in the public domain should stay in the public domain!’ Art. 14 of the EUDSM Directive, 4.8.2020, διαθέσιμο στο https://blogs.ifl a.org/lpa/2020/08/04/what-is-in-the-public-domain-should-stay-in-the-public-domain-article-14-of-o-dsm-directive/.

Jarvis H., The pathway to the Recommendation concerning the preservation of and access to of the World Programme στο Edmondson R., Jordan L., Prodan A. (eds) The UNESCO Memory of the World Programme. Heritage Studies. Springer, Cham, 2020, σσ. 58-72.

Keller P., Explainer: What will the new EU copyright rules change for Europe’s Cultural Heritage Institutions, June 9, 2019, διαθέσιμο στο pro.europeana.eu/post

Kelly K., Images of works of art in museum collections: The experience of Open Access, a study of 11 musuems, Andrew Mellon Foundation, Council of Library and Information Resources, June 2013, σσ. 1-35 http://www.vlir.org/pubs/reports/pub157/pub157pdf

Mazzone J., Copyfraud, 81 New York University Law Review 3, 2006, σσ. 1026-111.

Pearce S.M., Museums, objects and collections: A cultural study, Smithsonian Institution Press, 1993, σσ. 1-132.

Συνδυασμός εξ αποστάσεως σύγχρονης εκπαίδευσης με δια ζώσης διδασκαλία.

Δια ζώσης/ ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ (ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ): 2 διαλέξεις ανά εξάμηνο.

Εξ αποστάσεως εκπαίδευση (χρήση σύγχρονης πλατφόρμας ZOOM & ασύγχρονης πλατφόρμας Opencourses): 11 διαλέξεις  

Υποστήριξη διδασκαλίας/μαθησιακής διαδικασίας μέσω της πλατφόρμας ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης Open courses του Ιονίου Πανεπιστημίου  (χώρος εγγράφων, ανακοινώσεις, ανάρτηση σημειώσεων και αρχείων, ομάδες χρηστών, online εργασίες μαθήματος, ανταλλαγή αρχείων κ.ό.κ.) & Πλατφόρμα Zoom για τη σύγχρονη διδασκαλία και την επικοινωνία με τους /τις φοιτητές/τριες.

Χρήση προγράμματος γλωσσικής επεξεργασίας Turnitin για τον έλεγχο ομοιότητας κειμένων κατά την εκπόνηση και αξιολόγηση εργασιών και ασκήσεων μαθήματος.

Χρήση ψηφιακών βάσεων δεδομένων και ευρετηρίων αναζήτησης και ανάκτησης της επιστημονικής πληροφορίας μέσω HEAL-Link. 

Eξετάσεις γραπτές. Προσφέρεται η δυνατότητα εκπόνησης εργασίας με παρουσίαση στην τάξη, η επιτυχής εκπόνηση και παρουσίαση της οποίας μπορεί να αποδώσει μέχρι δύο βαθμούς στην τελική βαθμολογία του μαθήματος (εφόσον η έγγραφη εξέταση βαθμολογηθεί τουλάχιστον με πέντε/δέκα). Στον τελικό βαθμό αξιολογείται και η συμμετοχή στο μάθημα.