Ειδικά Ζητήματα Μουσειολογικής Έρευνας

Διδάσκοντες: Σφακάκης Μιχάλης, Παπαϊωάννου Γεώργιος
Κωδικός Μαθήματος: MTF101
Κατηγορία Μαθήματος: Ειδικού Υποβάθρου - Κορμού
Τύπος Μαθήματος: Υποχρεωτικό
Επίπεδο Μαθήματος: Μεταπτυχιακό
Γλώσσα Μαθήματος: Ελληνικά
Τρόπος Παράδοσης: Εξ αποστάσεως εκπαίδευση
Εξάμηνο: Α΄
ECTS: 6
Διδακτικές Μονάδες: 6
Ώρες Διδασκαλίας: 3
Σελίδα E Class: https://opencourses.ionio.gr/courses/DALS274/

Σύντομη Περιγραφή:

Το μάθημα έχει σκοπό την κριτική γνωριμία και προσέγγιση των φοιτητών/τριών με την επιστήμη της μουσειολογίας και με ζητήματα μουσειολογικής έρευνας. Ειδικότερα στοχεύει στην κριτική παρουσίαση των εννοιών "μουσείο" και "μουσειολογία" σήμερα, στην ιστορική πορεία και εξέλιξη των εννοιών μέσω των κατά καιρούς όρων και ορισμών τους, στην προσέγγιση του περιεχομένου της έννοιας του σύγχρονου μουσείου όπως ορίζεται και συζητείται σε παγκόσμια fora (λ.χ. στο Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων -ICOM), σε ζητήματα επιμέλειας συλλογών, μεταξύ των οποίων και η τεκμηρίωση με τη χρήση οντολογιών και συστημάτων μεταδεδομένων, στη σύνθεση μουσειακών χώρων, στη μουσειοπαιδαγωγική, στη σχέση του σύγχρονου μουσείου με την ψηφιακή τεχνολογία, στην οργάνωση και τη διοίκηση του σύγχρονου μουσείου, στην επικοινωνία με το κοινό (επισκέπτες, φυσικούς και διαδικτυακούς), στο νομικό πλαίσιο και η δεοντολογία, στην αξιολόγηση, και στην έρευνα.

Αντικειμενικοί Στόχοι - Επιδιωκόμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα:

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές/τριες αναμένεται να μπορούν να:

1. αναλύουν την ιστορική εξέλιξη των μουσείων και να τοποθετούν τα στάδια εξέλιξης στο ιστορικό, κοινωνικό, πολιτικό και ιδεολογικό τους πλαίσιο,

2. κατανοούν τις διαφορές ανάμεσα στις αντιλήψεις του παρελθόντος για το μουσείο και τις σύγχρονες αντιλήψεις,

3. αντιλαμβάνονται το ευρύ πλαίσιο δραστηριοτήτων του σύγχρονου μουσείου,

4. αναλύουν τις παραμέτρους μελετών περίπτωσης (πραγματικών ή προσομοιωμένων) αναφορικά με τη διοργάνωση εκθέσεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων και άλλων δράσεων σε μουσεία,

5. αξιολογούν μουσειακές εκθέσεις και άλλες μουσειακές δραστηριότητες, να υποδεικνύουν τα σημεία προς βελτίωση, να προτείνουν παρεμβάσεις και βελτιώσεις.

6. επιχειρηματολογούν σε ζητήματα που σχετίζονται με τη διοργάνωση μιας έκθεσης ή ενός μουσειοπαιδαγωγικού προγράμματος,

7. κατανοούν την αξία και τη σημασία της αποτελεσματικής διοίκησης στο μουσειακό περιβάλλον,

8. κατανοούν το νομικό και δεοντολογικό πλαίσιο λειτουργίας του σύγχρονου μουσείου,

9. εφαρμόζουν συγκριτικές μεθόδους και προσεγγίσεις, ώστε να προτείνει βελτιώσεις σε όλα τα επίπεδα της μουσειακής λειτουργίας.

10. θεωρητικοποιούν γνώσεις από την εφαρμογή σε πραγματικές συνθήκες ή σε συνθήκες προσομοίωσης, ανατροφοδοτώντας τη θεωρητική τους κατάρτιση,

11. συμβάλλουν στη χάραξη μουσειακών πολιτικών και στρατηγικών,

12. συνδράμουν στη δημιουργία μουσειοεκπαιδευτικών προγραμμάτων,

13. συνεισφέρουν στην αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών στο μουσειακό περιβάλλον,

14. θέτουν ερευνητικά ερωτήματα και να επιλέγουν κατάλληλες μεθοδολογίες προσέγγισή τους,

15. παρουσιάζουν προφορικά τα ερευνητικά τους αποτελέσματα και συμπεράσματα,

16. αναπτύσσουν και ν αξιολογούν τη βιβλιογραφίας / τους πληροφοριακούς πόρους.

Περιεχόμενο (Syllabus):

Στις θεματικές του μαθήματος εντάσσονται οι έννοιες "μουσείο" και "μουσειολογία" σήμερα, η ιστορική πορεία και εξέλιξη των εννοιών μέσω των κατά καιρούς όρων και ορισμών τους, η προσέγγιση του περιεχομένου της έννοιας του σύγχρονου μουσείου όπως ορίζεται και συζητείται σε παγκόσμια fora (λ.χ. στο Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων -ICOM), ζητήματα επιμέλειας συλλογών, μεταξύ των οποίων και η τεκμηρίωση με τη χρήση οντολογιών και συστημάτων μεταδεδομένων, η σύνθεση μουσειακών χώρων, η μουσειοπαιδαγωγική, η σχέση του σύγχρονου μουσείου με την ψηφιακή τεχνολογία, η οργάνωση και η διοίκηση του σύγχρονου μουσείου, η επικοινωνία με το κοινό (επισκέπτες, φυσικούς και διαδικτυακούς), το νομικό πλαίσιο και η δεοντολογία, η αξιολόγηση, και η έρευνα..

Το περιεχόμενο του μαθήματος συνοψίζεται ως ακολούθως:

1η Εβδομάδα: Εισαγωγή. Οι έννοιες "μουσείο" και "μουσειολογία" σήμερα

2^η Εβδομάδα: Η ιστορική πορεία και εξέλιξη των εννοιών μέσω των κατά καιρούς όρων και ορισμών τους.

3^η εβδομάδα: Το νομικό πλαίσιο και η δεοντολογία.

4^η εβδομάδα: Ζητήματα επιμέλειας συλλογών.

5^η εβδομάδα: Σύνθεση μουσειακών χώρων – Μουσειογραφία.

6η Εβδομάδα: Μουσειοπαιδαγωγική – δημιουργία και αξιολόγηση μουσειοεκπαιδευτικων προγραμμάτων.

7^η Εβδομάδα: Μουσεία και επικοινωνία με το κοινό.

8^η Εβδομάδα: Σύγχρονο μουσείο και ψηφιακή τεχνολογία.

9^η εβδομάδα: Οργάνωση και διοίκηση μουσείων.

10^η εβδομάδα: Μουσειακή τεκμηρίωση με τη χρήση οντολογιών και συστημάτων μεταδεδομένων.

11η εβδομάδα: Μουσειακή αξιολόγηση – μουσειακή έρευνα

12^η εβδομάδα: Παρουσίαση εργασιών – συζήτηση – ανατροφοδότηση.

13^η εβδομάδα: Συζήτηση, προβληματισμοί, επανάληψη, προτάσεις για μελλοντική έρευνα.

Συνιστώμενη βιβλιογραφία προς μελέτη:

Ambrose, T. & Paine, C., 2012³. Museum Basics, London: Routledge (η πρώτη έκδοση το 1995, η δεύτερη το 2009).
Black, G., 2009. Το ελκυστικό μουσείο. Μουσεία και επισκέπτες, Αθήνα: Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (το πρωτότυπο στα αγγλικά), κεφ. 5.
Boyland, P., (επιμ.), 2004. Running a museum: a practical handbook, Paris: ICOM.
Boyland, P., (επιμ.), 2004. Running a museum: a practical handbook, Paris: ICOM.
Callow, K.B., 1974. Museums and the disabled, Museums Journal 74, 2, 70-72.
Falk, J., 2009. Identity and the Museum Visitor Experience, London: Routledge.
McDonald, Sh., 2012. Μουσείο και μουσειακές σπουδές: ένας πλήρης οδηγός, Αθήνα: Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (το πρωτότυπο στα αγγλικά).
Pierce, S., 2002. Μουσεία, αντικείμενα και συλλογές, Αθήνα: Βάνιας (το πρωτότυπο στα αγγλικά).
Vergo, P., (ed.), 1989. The New Museology, London: Reaktion Books.
Αρβανίτης, Κ., 2004. Ψηφιακό, Εικονικό Κυβερνοµουσείο ή ∆ικτυακό µουσείο; Αναζητώντας όρο και ορισµό. Στο ∆ασκαλοπούλου, Σ., Μπούνια, Α., Νικονάνου, Ν. & Μπακογιάννη, Σ. (επιµ.). Πρακτικά. Μουσείο, Επικοινωνία και Νέες Τεχνολογίες. Πρώτο ∆ιεθνές Συνέδριο Μουσειολογίας, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας & Επικοινωνίας, Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Μυτιλήνη 31 Μαΐου – 2 Ιουνίου 2002, Μυτιλήνη: Πανεπιστήµιο Αιγαίου, σελ. 183-192.
Βουδούρη, Δ., 2003. Κράτος και Μουσεία. Το θεσμικό πλαίσιο των αρχαιολογικών μουσείων, Αθήνα: Σάκκουλας.
Γκαζή, Α. & Νούσια, Τ., 2003. Μουσειολογία. Μέριμνα για τις Αρχαιότητες. Τόμος Γ΄ για τη Θεματική Ενότητα Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου, Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Δασκαλοπούλου, Σ. & Μπούνια, Α., 2008. Ψηφιακός πολιτισμός και "εικονικά μουσεία": έννοιες, τάσεις, προκλήσεις. Στο: Λυριτζής, Ι., 2008. (επίμ.). Νέες τεχνολογίες στις αρχαιογνωστικές επιστήμες. Αθήνα: Gutenberg, σελ. 29-56.
Δεληγιάννης, Ι. & Παπαϊωάννου, Γ., 2014. Μουσείο και αξιοποίηση πολιτισμικού αποθέματος με χρήση ψηφιακής τεχνολογίας και διαδραστικών πολυμέσων. Στο: Μπίκος, Γ.Δ. & Κανιάρη, Α., 2014. (επίμ.). Μουσειολογία, πολιτιστική διαχείριση και εκπαίδευση, Αθήνα: Γρηγόρη, σελ. 113-155.
Ελληνικό Τμήμα ICOM, 2009. Κώδικας Δεοντολογίας του ICOM για τα Μουσεία, Αθήνα: ICOM - Ελληνικό Τμήμα (μετάφραση του Σ. Λάππα από την αγγλική έκδοση του 2006).
Ζαφειράκου, Αί., 2000. Μουσεία και Σχολεία. Αθήνα: τυπωθήτω, σελ. 85-107.
Λυριτζής, Ι. & Ορφανίδη, Λ., 2006. Εισαγωγή στη μουσειολογία και στην προληπτική συντήρηση, Αθήνα: Εκδόσεις Καρδαμίτσα, σελ. 5-84.
Μπούνια, Α., 2008. Στα παρασκήνια του μουσείου, Αθήνα: Πατάκης, σελ. 77-118.
Νάκου, Ε., 2001. Μουσεία: Εμείς, τα Πράγματα και ο Πολιτισμός, Αθήνα: Νήσος, σελ 107-146
Νικονάνου, Ν., 2010. Μουσειοπαιδαγωγική. Από τη θεωρία στην πράξη, Αθήνα: Πατάκης, σελ. 74-122.
Οικονόμου, Μ., 2003. Μουσείο: Αποθήκη ή Ζωντανός Οργανισμός;, Αθήνα: Κριτική.
Παπαϊωάννου, Γ. & Στεργιάκη, Α., 2013. Σχολείο – Μουσείο – Ψηφιακός κόσμος. Σύνθεση ψηφιακού μουσειακού χώρου με συνεπιμέλεια μαθητών και εκπαιδευτικών, Ρόδος: Εκδόσεις Ιαλυσού.
Παπαϊωάννου, Γ., 2010. Πρόσληψη και προβολή του παρελθόντος, Λευκωσία: Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου (εναλλακτικό διδακτικό υλικό στη μεθοδολογία της ανοιχτής και από απόσταση εκπαίδευσης).
Σαλή, Τ., 2006. Μουσειολογία ΙΙ. Βασικές Αρχές Έκθεσης Μουσειακών Συλλογών, Αθήνα: Μεταίχμιο (3^η έκδοση βελτιωμένη και επαυξημένη, η πρώτη έκδοση το 1998).
Σκαλτσά, Μ. (επιμ.), 2001. Η Μουσειολογία στον 21^ο αιώνα. Θεωρία και Πράξη, Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Εντευκτηρίου (πρακτικά συνεδρίου, Θεσσαλονίκη 21-24/11/1997, έκδοση στα ελληνικά και στα αγγλικά).
Τζώρτζη, Κ., 2013. Ο χώρος στο μουσείο, Αθήνα: Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς.
Χουρμουζιάδη, Α., 2006. Το Ελληνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Ο εκθέτης, το έκθεμα, ο επισκέπτης, Θεσσαλονίκη: Βάνιας.

- Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

Museum Management and Curatorship

Museum International

Curator: the Museum Journal

Journal of Conservation and Museum Studies

Museums Journal

Τετράδια Μουσειολογίας, τεύχη 1-9 (2004-2013)

Ilissia, τεύχη 1-8

Μουσειολογία, τεύχη 1-6

(προσβάσιμα στο http://museology.ct.aegean.gr/index.php)

MuseumEdu, τεύχη 1-7

(προσβάσιμο στο http://museumedulab.ece.uth.gr/main/en/node/141)

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι:

Συνδυασμός εξ αποστάσεως σύγχρονης εκπαίδευσης με δια ζώσης διδασκαλία.

Δια ζώσης/ ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ (ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ): 2 διαλέξεις ανά εξάμηνο.

Εξ αποστάσεως εκπαίδευση (χρήση σύγχρονης πλατφόρμας ZOOM & ασύγχρονης πλατφόρμας Opencourses): 11 διαλέξεις

Χρηση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας:

Υποστήριξη διδασκαλίας/μαθησιακής διαδικασίας μέσω της πλατφόρμας ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης Open courses του Ιονίου Πανεπιστημίου (χώρος εγγράφων, ανακοινώσεις, ανάρτηση σημειώσεων και αρχείων, ομάδες χρηστών, online εργασίες μαθήματος, ανταλλαγή αρχείων κ.ό.κ.) & Πλατφόρμα Zoom για τη σύγχρονη διδασκαλία και την επικοινωνία με τους /τις φοιτητές/τριες.

Χρήση προγράμματος γλωσσικής επεξεργασίας Turnitin για τον έλεγχο ομοιότητας κειμένων κατά την εκπόνηση και αξιολόγηση εργασιών και ασκήσεων μαθήματος.

Χρήση ψηφιακών βάσεων δεδομένων και ευρετηρίων αναζήτησης και ανάκτησης της επιστημονικής πληροφορίας μέσω HEAL-Link.

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης:

Ατομική, απαλλακτική γραπτή εργασία. Παρουσίαση εργασίας στην εξεταστική περίοδο

Κριτήρια-οδηγίες: Οδηγίες για την εργασία (δομή εργασίας, μεθοδολογία, δήλωση θέματος εργασίας, παράδοση εργασίας, παρουσίαση εργασίας, κριτήρια αξιολόγησης) υπάρχουν σε ειδικό αρχείο αναρτημένο στην πλατφόρμα opencourses του Ιονίου Παν/μίου, στο μάθημα.

Στο τρίτο μάθημα αφιερώνεται μια ώρα για την εκπόνηση των εργασιών και την επιλογή του θέματος και καθ΄ όλη τη διάρκεια του εξαμήνου υπάρχει επικοινωνία με τους φοιτητές για την εκπόνηση της εργασίας, καθώς και για απορίες που τυχόν έχουν.

Επιστροφή

www.ionio.gr tab

ilam.ionio.gr